Oñoáëèâoñòi iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòa öèâiëüíoão ïpaâa

Poçãëÿäaþ÷è òoé ÷è iíøèé oá’ºêò ïpaâ, þpèäè÷ía íaóêa çâepòaºòüñÿ äo íaïpaöþâaíü (çäoáóòêiâ) iíøèõ ãaëóçeé çíaíü, äëÿ ÿêèõ öeé oá’ºêò º òpaäèöiéíèì ïpeäìeòoì âèâ÷eííÿ. Òaêèì øëÿõoì iøëè ×.

Ïpaâoâiäíoñèíaì ùoäo iíôopìaöi¿, a òaêoæ ìoæëèâoñòÿì ¿¿ oòpèìaííÿ i âèêopèñòaííÿ, oõopoíè ïpaâ ía iíôopìaöiþ íapaçi ïpèäiëÿºòüñÿ âeëèêa óâaãa, ïpo ùo ñâiä÷èòü: a) íèçêa çaãaëüíèé òa ñïeöiaëüíèõ aêòiâ çaêoíoäaâñòâa â iíôopìaöiéíié ñôepi, çoêpeìa çaêoíiâ Óêpa¿íè «Ïpo iíôopìaöiþ» [210], «Ïpo íaóêoâo-òeõíi÷íó iíôopìaöiþ» [213], «Ïpo äpóêoâaíi çañoáè ìañoâo¿ iíôopìaöi¿» [209]; á) çaãaëüíoäepæaâíèìè òa ãaëóçeâèìè ïpoãpaìaìè òa çaâäaííÿìè äoñëiäæeíü ó öié ñôepi; â) ïpaöi â÷eíèõ-öèâiëiñòiâ ó ãaëóçi iíôopìaöiéíèõ ïpaâoâiäíoñèí (×. Í. Açiìoâa, I. Â. Apèñòoâa [14], I. Ë. Áa÷èëo [20], O. Â. Êoõaíoâñüêo¿ òa ií.). Iíôopìaöiÿ i âiäíoñèíè ñòoñoâío íe¿ ÷è ïpaâ ía öeé ñïeöèôi÷íèé oá’ºêò º ïpeäìeòoì ïpaâoâoão peãóëþâaííÿ â ïóáëi÷íoìó òa ïpèâaòíoïpaâoâoìó añïeêòaõ. Öe âòiëèëoñÿ ó ïpèéíÿòòi ñïeöiaëüíèõ aêòiâ çaêoíoäaâñòâa.

Íeçâaæaþ÷è ía òe, ùo iíôopìaöiÿ çaâæäè áóëa íeâiä’ºìíoþ ÷añòèíoþ áóäü-ÿêo¿ äiÿëüíoñòi ëþäèíè, ñóñïiëüñòâa i äepæaâè, òeopeòè÷íe (íaóêoâe) oñìèñëeííÿ öüoão ôeíoìeía ïo÷aëoñÿ âiäíoñío íeäaâío, ïpèáëèçío ïiâñòoëiòòÿ òoìó. O÷eâèäío, öe áóëo ïoâ’ÿçaío ç íaóêoâo-òeõíi÷íèì ïpoãpeñoì, poçâèòêoì ñèñòeì çâ’ÿçêó òa ïoÿâoþ êiáepíeòèêè, i ÿê íañëiäoê – çpoñòaííÿ çía÷eííÿ iíôopìaöi¿ â poçâèòêó ñóñïiëüñòâa òa oñoáëèâo iíôopìaöi¿ êoìepöiéío¿. Òoìó íeäapìa ÕÕI ñò., ïpoãoëoøeío ñòoëiòòÿì iíôopìaöi¿ òa ïpaâa iíòeëeêòóaëüío¿ âëañíoñòi.

Iíôopìaöiÿ â ñò.177 òa ñò. 200 ÖÊ Óêpa¿íè âèçía÷eía ÿê oá’ºêò öèâiëüíèõ ïpaâ, a â Ãëaâi 46 ÖÊ – ÿê oäèí iç oá’ºêòiâ ïpaâa iíòeëeêòóaëüío¿ âëañíoñòi. Öe ïoñèëèëo íaóêoâèé iíòepeñ äo ôeíoìeía iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòa öèâiëüíoão ïpaâa.

 óìoâaõ iíôopìaöiéíoão ñóñïiëüñòâa iíôopìaöiÿ íaáóëa âeëèêoão ïoëiòè÷íoão, eêoíoìi÷íoão, ñoöiaëüíoão i þpèäè÷íoão çía÷eííÿ. Ñòpiìêèìè òeìïaìè poçâèâaºòüñÿ iíôopìaöiéía ñôepa, òoáòo «ñepeäoâèùe oáiãó iíôopìaöi¿ (âèpoáíèöòâo, ïoøèpeííÿ, âèêopèñòaííÿ), ïpè ÿêoìó ñóá’ºêòè peaëiçóþòü ñâo¿ ïoòpeáè i ìoæëèâoñòi ïo âiäíoøeííþ äo iíôopìaöi¿» [50, c.12]. ßê ïpaâèëüío âiäçía÷aº I. Ë. Áa÷èëo, iíôopìaöiÿ º íeoäìiííoþ óìoâoþ æèòòÿ i äiÿëüíoñòi ëþäèíè, ïpeäìeòoì ¿¿ óâaãè i poçâèòêó, iñíóº ñòiëüêè æ, ñêiëüêè i ñaìa ëþäèía, i ñóïpoâoäæóº âñi ¿¿ äi¿ i âiäíoñèíè. Öe ñâoºpiäíe ñepeäoâèùe, ÿêe çaáeçïe÷óº iñíóâaííÿ ëþäèíè i º íe ìeíø âaæëèâèì íiæ ïoâiòpÿ, çeìëÿ, âoäa, âñÿ áioñôepa [20, c.14]. ßêùo öe òaê, òo ïpaâo ía iíôopìaöiþ ïoâèííe oõopoíÿòèñÿ äoñèòü eôeêòèâío, a â paçi éoão ïopóøeííÿ âiäíoâëþâaòèñÿ, a ïopóøíèêè ïpèòÿãaòèñÿ äo âiäïoâiäaëüíoñòi.

Ó çâ’ÿçêó ç öèì ïpèâepòaº óâaãó ïoçèöiÿ O. O. Ãopoäoâa, ÿêèé ââaæaº, ùo â oñíoâó âñiõ iíôopìaöiéíèõ ïpoöeñiâ, ÿêi âiäáóâaþòüñÿ â ñóñïiëüñòâi, ïoêëaäeíèé ôeíoìeí iíôopìaöi¿, ïpèpoäa i çaêoíoìipíoñòi poçâèòêó ÿêo¿ â áaãaòüoõ âèïaäêaõ âèçía÷aþòü ïpaêòèêó ôopìóâaííÿ i âèãëÿä ìaéáóòíüoão iíôopìaöiéíoão ñóñïiëüñòâa [58, ñ. 12]. Çóïèíèìoñü ía ïpoÿâaõ ôeíoìeía iíôopìaöi¿.

Aäæe éäeòüñÿ ñaìe ïpo ôeíoìeí – iíôopìaöiþ, ÿêa âïëèâaº ía poçâèòoê ñóñïiëüíèõ ñèñòeì ía ÿêiñío íoâoìó piâíi. «Òoæ ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿, – óòo÷íþº O. O. Ãopoäoâ, – º öeíòpaëüíèì ó íèçöi ïpèpoäíèõ ãaëóçeé çíaíü i paçoì ç òèì çaëèøaºòüñÿ oäíèì iç íaéáiëüø ñïipíèõ i ñóïepe÷ëèâèõ» [58, ñ.12].

Ñeìaíòè÷ío ñaì òepìií «iíôopìaöiÿ» â óêpa¿íñüêó ìoâó çaïoçè÷eío ç ôpaíöóçüêo¿ (information – iíôopìaöiÿ, poçñëiäóâaííÿ), aëe ïoõoäèòü âií âiä ëaòèíñüêoão informatio (òëóìa÷eííÿ, poç’ÿñíeííÿ), ÿêe, ó ñâoþ ÷epãó, óòâopeíe âiä «informo» ç ïepâèííèì çía÷eííÿì «íaäaþ ôopìó, ñòâopþþ óÿâëeííÿ ïpo ùoñü, çoápaæaþ» [80, ñ.133]. Òoáòo ïepâèíío iíôopìaöiÿ oçía÷aëa «íaäaííÿ ôopìè». Ïoíÿòòÿ «iíôopìaöiÿ» ñïo÷aòêó áóëo ïoâ’ÿçaío âèíÿòêoâo iç ñoöiaëüíoþ ñôepoþ, ç êoìóíiêaòèâíoþ äiÿëüíiñòþ ëþäeé. Ñëoâo «iíôopìaöiÿ» ââiéøëo â poñiéñüêó ìoâó â Ïeòpoâñüêó eïoõó i âïepøe äoêóìeíòaëüío áóëo çaôiêñoâaío â «Äóõoâíoìó peãëaìeíòi» 1721 p. [79] ó çía÷eííi óÿâëeííÿ, ïoíÿòòÿ ïpo ùo-íeáóäü.

Aæ äo ïo÷aòêó XX ñò. ñëoâo ÷è òepìií «iíôopìaöiÿ» íe çóñòpi÷aºòüñÿ â æoäíoìó òëóìa÷íoìó ñëoâíèêó. Âïepøe âoío ç’ÿâèëoñÿ ëèøe â 1935 p. â «Òëóìa÷íoìó ñëoâíèêó poñiéñüêo¿ ìoâè» ça peäaêöiºþ Ä. Í. Óøaêoâa i âèçía÷eío ÿê ïoâiäoìëeííÿ, oïoâiùeííÿ ïpo ñòaí ñïpaâ aáo äiÿëüíoñòi, âiäoìoñòi ïpo ùo-íeáóäü. Ç ïo÷aòêó äoñëiäæeííÿ ïoíÿòòÿ «iíôopìaöiÿ» i äo êiíöÿ 40-õ poêiâ XX ñò., öeé òepìií poçóìiâñÿ íaé÷añòiøe ÿê äaíi, ùo ïepeäaþòüñÿ ëþäüìè óñíèì, ïèñüìoâèì ÷è iíøèìè ñïoñoáaìè. Çañëóãoâóº ía óâaãó oñoáëèâiñòü eòèìoëoãi¿ ñëoâa «iíôopìaöiÿ» â éoão ïepâiñíèõ çía÷eííÿõ. Çoêpeìa òe, ùo â íüoìó âiäoápaæeíi ñaìe ìoìeíòè aêòèâíoñòi. Ùe â XIX ñò. òepìií «informatio» âèâoäèâñÿ âiä ñëiâ «ií» – â, i «ôopìa» – oápaç, âèãëÿä, òoáòo â poçóìiííi òoão, ùo ìaº ôopìó [141, ñ.144].

Íaóêoâe âèçía÷eííÿ êaòeãopi¿ «iíôopìaöiÿ» íeoäíopaçoâo çìiíþâaëoñü, éoão ìeæi òo poçøèpþâaëèñÿ, òo çâóæóâaëèñÿ. Aæ äo ñepeäèíè ÕÕ ñò. ïiä öiºþ êaòeãopiºþ poçóìiëè «óÿâëeííÿ», «ïoíÿòòÿ», çãoäoì – «âiäoìoñòi», «ïepeäa÷ó ïoâiäoìëeíü» òa «ïoâiäoìëeííÿ». Íaâiòü poáèëèñÿ ñïpoáè êiëüêiñíoão âèìipó iíôopìaöi¿. Òaê, ó 20 – 30 poêè ìèíóëoão ñòoëiòòÿ áóëè çäiéñíeíi ñïpoáè âèìipó iíôopìaöi¿ òa âèñëoâëeíi iäe¿, ÿêi çãoäoì çíaéøëè çañòoñóâaííÿ â ìaòeìaòè÷íèõ òeopiÿõ iíôopìaöi¿.

Poçóìiþ÷è iíôopìaöiþ ÿê ïoâiäoìëeííÿ, ñèãíaë, ÿêèé ñïpèÿº çìeíøeííþ íeâèçía÷eíoñòi oá’ºêòa, ùo ñïoñòepiãaºòüñÿ, Ê. Øeííoí íiáè çâóçèâ òoé çìiñò, ùo âêëaäaâñÿ â ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿ paíiøe. «Ç iíøoão áoêó, – âiäçía÷aº ôiëoñoô O.Ä. Ópñóë, – êoíêpeòèçaöiÿ çìiñòó ñïpè÷èíèëa oäío÷añíe poçøèpeííÿ oáñÿãó ïoíÿòòÿ – iíôopìaöiÿ ñòaëa õapaêòepèçóâaòè òeïep íe òiëüêè añïeêò ëþäñüêoão ñïiëêóâaííÿ, aëe é êoìóíiêaòèâíi ÿâèùa â òeõíi÷íèõ, áioëoãi÷íèõ i iíøèõ ïpoöeñaõ» [263, ñ. 72].

Íaéáiëüø ïoøèpeíèì ââaæaºòüñÿ òaê çâaíèé «çìiñòoâíèé ïiäõiä» ùoäo âèçía÷eííÿ ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿.

Oñíoâía iäeÿ ñeìaíòè÷ío¿ òeopi¿ iíôopìaöi¿ ïoëÿãaº â ìoæëèâoñòi ëþäèíè ñïpèéìaòè òa íaêoïè÷óâaòè iíôopìaöiþ ça paõóíoê çoâíiøíiõ äæepeë. Þ. A. Øpeéäep ïoÿñíþº ñâoþ òeopiþ ía ïpèêëaäi ñïpèéíÿòòÿ iíôopìaöi¿ ëþäèíoþ. ßêùo, íaïpèêëaä, äæepeëo çoâíiøíüo¿ iíôopìaöi¿ – ïoñiáíèê ç òeopi¿ éìoâipíoñòi, òo øêoëÿp ìoëoäøèõ êëañiâ íe oòpèìaº ç íüoão íiÿêo¿ iíôopìaöi¿ (éoão ïo÷aòêoâoão òeçaópóñó äëÿ öüoão íeäoñòaòíüo), øêoëÿp ñòapøèõ êëañiâ oòpèìaº äeÿêó iíôopìaöiþ, a ñòóäeíò, ÿêèé âèâ÷aº öeé êópñ, – ìaêñèìóì [296, ñ.9].

Âèõoäÿ÷è iç ñeìaíòè÷ío¿ òeopi¿ iíôopìaöi¿ ïpèéíÿòo âèäiëÿòè äâa âèäè iíôopìaöi¿ – âíóòpiøíþ (ÿê õapaêòepèñòèêó opãaíiçoâaíoñòi áóäü-ÿêo¿ ñèñòeìè) òa çoâíiøíþ (ÿê çañiá opãaíiçaöi¿ áóäü-ÿêo¿ ñèñòeìè). Íopáepòó Âiíepó íaëeæèòü oäíe ç ïepøèõ âèçía÷eíü iíôopìaöi¿: «iíôopìaöiÿ, – öe ïoçía÷eííÿ çìiñòó, oòpèìaíoão iç çoâíiøíüoão ñâiòó â ïpoöeñi ïpèñòoñóâaííÿ äo íüoão íaøèõ ïo÷óòòiâ. Ïpoöeñ oáiãó i âèêopèñòaííÿ iíôopìaöi¿ º ïpoöeñoì íaøoão ïpèñòoñóâaííÿ äo ìiíëèâoñòi çoâíiøíüoão ñepeäoâèùa i íaøo¿ æèòòºäiÿëüíoñòi â öüoìó ñepeäoâèùi» [47, ñ.135]. Ó 1948 p. Í. Âiíep çaïpoïoíóâaâ òaêoæ «iíôopìaöiéíe áa÷eííÿ» êiáepíeòèêè ÿê íaóêè ïpo óïpaâëiííÿ â æèâèõ opãaíiçìaõ i òeõíi÷íèõ ñèñòeìaõ. Iç öüoão ÷añó ïiä iíôopìaöiºþ ïo÷aëè poçóìiòè «íe ïpoñòo âiäoìoñòi, a òiëüêè âiäoìoñòi íoâi i êopèñíi äëÿ ïpèéíÿòòÿ piøeííÿ, ÿêe á çaáeçïe÷óâaëo äoñÿãíeííÿ ìeòè óïpaâëiííÿ.

Çóñòpi÷aþòüñÿ piçíi âèçía÷eííÿ ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿. Òaê Ô. Ìaõëóï ââaæaâ iíôopìaöiþ «çíaííÿ» [174, c. 36 – 37]; Ó. Eøái – «piçíoìaíiòíiñòþ» [298, c. 18]; A. Ìoëü – «opèãiíaëüíiñòþ òa ìipoþ ñêëaäíoñòi» [181, c. 15];. Ë. Ápiëëþeí – çaãaëüíoþ ìeòoäoëoãiºþ íaóêè [40, c. 12]. Çía÷íèé âíeñoê ó poçâèòoê ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿ çpoáèëè Á. Â. Aõëiáiíiíñüêèé [15], Í. Çeìaí [92], Ê. ×eppi [288], ×. Í. Açiìoâ [3], Â. Ì. Ïpoòañoâ [219], Ë. Ï. Êópaêoâ òa Ñ. Ì. Ñìèpíoâ [153] òa iíøi.

Ñ. I. Oæeãoâ ââaæaâ iíôopìaöiþ âiäoìoñòÿìè ïpo íaâêoëèøíié ñâiò i ïpoöeñè, ÿêi ó íüoìó ïpoòiêaþòü, ñïpèéìaíi ëþäèíoþ ÷è ñïeöiaëüíèì çañoáoì [185, ñ.208]. Ïpè öüoìó «âiäoìoñòi» – öe ïiçíaííÿ â ÿêié-íeáóäü ãaëóçi, çâiñòêa, ïoâiäoìëeííÿ, çíaííÿ, óÿâëeííÿ ïpo ùoñü [185, ñ.298]. Òóò âapòo çâepíóòè óâaãó ía ñòaòèêó iñíóâaííÿ iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòèâíoão âiäoápaæeííÿ óÿâëeííÿ ïpo ñóá’ºêò ÷è oá’ºêò ïiçíaííÿ òa äèíaìiêó ÿê ïoâiäoìëeííÿ, ÿêi ìoæóòü oá’ºêòèâío ÷è ñóá’ºêòèâío âiäpiçíÿòèñÿ i áóòè ïepeêpó÷eíèìè.

Óêpa¿íñüêi aâòopè ââaæaþòü ìoæëèâèì âèäiëèòè äâi êoíöeïöi¿ iíôopìaöi¿ [66, c.14]. Ïpèõèëüíèêè ïepøo¿ êoíöeïöi¿ çpoáèëè ñïpoáó ñïiââiäíeñòè iíôopìaöiþ ç ïoíÿòòÿì «âiäoápaæeííÿ», poçêpèâaþ÷è â òoé æe ÷añ íeoáõiäíiñòü ºäíoñòi âiäoápaæeííÿ i âçaºìoäi¿ ÿê äiaëeêòè÷ío¿ ºäíoñòi ïoëÿpíèõ êaòeãopié. Òaê, Â. O. Ãoëóáºâ âèçía÷èâ iíôopìaöiþ ÿê peçóëüòaò âiäoápaæeííÿ òa oápoáêè â ëþäñüêié ñâiäoìoñòi piçíoìaíiòòÿ íaâêoëèøíüoão ñâiòó, âiäoìoñòi ïpo oòo÷óþ÷i ëþäèíó ïpeäìeòè, ÿâèùa ïpèpoäè, äiÿëüíiñòü iíøèõ ëþäeé òa ií. [55, ñ.19]. Ôiëoñoôè poçãëÿäaþòü iíôopìaöiþ ÿê añïeêò çaãaëüío¿ âëañòèâoñòi – âiäoápaæeííÿ, ÿêe ïoäaº íoâi äaíi ïpo íaâêoëèøíié ñâiò, oòpèìaíi âíañëiäoê âçaºìoäi¿ ç íèì. A. Ä. Ópñóë ââaæaº, ùo «ôèëoñoôñêaÿ êaòeãopèÿ oòpaæeíèÿ oêaçaëañü òeì êëþ÷oì, êoòopûé ïoçâoëèë oòêpûòü òaéíó ïpèpoäû èíôopìaöèè; èìeíío ýòa ôèëoñoôñêaÿ êaòeãopèÿ oêaçaëañü ìeòoäoëoãè÷eñêè ïëoäoòâopíoé äëÿ ïpoíèêíoâeíèÿ â ee ñóùíoñòü» [264, ñ.114]. Aíaëiçóþ÷è òaêi çaãaëüíi âëañòèâoñòi ìaòepi¿, ÿê póõ i âçaºìoäiþ oäíoão ìaòepiaëüíoão óòâopeííÿ ç iíøèì, âií ïèøe: «Â ïoíÿòèè âçaèìoäeéñòâèÿ óæe êoíñòaòèpóeòñÿ íe ïpoñòo òo, ÷òo âñe ìaòepèaëüíûe oáúeêòû èçìeíÿþòñÿ, a òo, ÷òo oäèí oáúeêò èçìeíÿeòñÿ èìeíío ïoòoìó, ÷òo ía íeão äeéñòâóeò äpóãoé oáúeêò, a ýòoò ïoñëeäíèé â ñâoþ o÷epeäü èçìeíÿeòñÿ ïoä âoçäeéñòâèeì ïepâoão oáúeêòa» [164, ñ. 85 – 86].

Peçóëüòaòoì òaêo¿ âçaºìoäi¿ i º âiäoápaæeííÿ, a äaíi, óòâopþþ÷è ¿õ çìiñò, – iíôopìaöiºþ. Ó êoíòeêñòi öüoão íaïpÿìó ñóòíiñòü iíôopìaöi¿ ïoâ’ÿçóºòüñÿ ç êoíñòaòóâaííÿì ¿¿ çâ’ÿçêó ç âiäoápaæeííÿì ÿê çaãaëüíoþ âëañòèâiñòþ ìaòepi¿. Ó òeopi¿ iíôopìaöi¿ âoía oòpèìaëa íaçâó «âiäíoñía iíôopìaöiÿ». Oòæe, â òeopi¿ ïiçíaííÿ âiäoápaæeííÿ poçãëÿäaºòüñÿ ÿê ïpoöeñ, ïiä ÷añ ÿêoão âiäáóâaºòüñÿ âiäòâopeííÿ (ïepeíeñeííÿ) äeÿêèõ oçíaê i âëañòèâoñòeé oäíoão oá’ºêòa ía iíøèé, óíañëiäoê ÷oão âèíèêaº âiäoápaæeííÿ.

Ó öüoìó ïpoöeñi âèoêpeìëþþòüñÿ òpè oñíoâíi oá’ºêòè: âiäoápaæóâaíèé, òoáòo áóäü-ÿêe ìaòepiaëüíe òiëo, ÿâèùe i ïpoöeñ ìaòepiaëüíoão ñâiòó, ÿêi áepóòü ó÷añòü ó âçaºìoäi¿ i ñïpèÿþòü óòâopeííþ âiäoápaæeíü; âiäoápaæaþ÷èé – áóäü-ÿêe ìaòepiaëüíe òiëo, ÿêe çaâäÿêè çìiíi ñâoão çoâíiøíüoão âèãëÿäó òa âíóòpiøíüoão ñòaíó âiäòâopþº oçíaêè òa âëañòèâoñòi âiäoápaæóâaíoão oá’ºêòa; âiäoápaæeííÿ – ÿê íañëiäoê âçaºìoäi¿ òa âiäáèòòÿ [164, ñ. 15-16].

Äpóãa êoíöeïöiÿ iíôopìaöi¿, ía ïoãëÿä áaãaòüoõ ó÷eíèõ, º áiëüø ïëiäíèì ïiäõoäoì äo âèpiøeííÿ ïpoáëeìè iíôopìaöi¿, – «piçíoìaíiòía» êoíöeíòpaöiÿ iíôopìaöi¿. Ó paìêaõ äaíoão ïiäõoäó iíôopìaöiþ ìoæía òëóìa÷èòè ÿê «çíÿòó íepoçpiçíþâaíiñòü», ÿê poçìa¿òiñòü. Çoêpeìa, Á. Â. Áipþêoâ ïiäêpeñëþº, ùo iíôopìaöiÿ iñíóº òaì, äe º poçìa¿òòÿ, íeoäíopiäíiñòü. Iíôopìaöiÿ «âèÿâëÿºòüñÿ» òoäi, êoëè õo÷a á äâa «eëeìeíòè» â ñóêóïíoñòi piçíÿòüñÿ, i âoía «çíèêaº», ÿêùo oá’ºêòè «ñêëeþþòüñÿ», «oòoòoæíþþòüñÿ» [14, c.10].

Â. I. Æóêoâ, ââaæaâ, ùo äëÿ ç’ÿñóâaííÿ ïoíÿòòÿ «iíôopìaöi¿ ÿê òaêo¿» íeoáõiäío poçäiëèòè ïoíÿòòÿ «âiäoìoñòi» òa «âëañòèâoñòi» [85, c.192 – 193]. Öeé ïiäõiä ïoäiëÿº Â. Ç. Êoãaí, ÿêèé ââaæaº, ùo ç’ÿñóâaííÿ ïoíÿòòÿ «iíôopìaöiÿ» ìoæëèâe òiëüêè â ñèñòeìi iíôopìaöiéíoão ïoòoêó i âçaºìoäi¿, â ïpoöeñi ÷oão ïepeäaþòüñÿ ïeâíi âiäoìoñòi. Äëÿ öüoão íeoáõiäío poçpiçíÿòè ïoíÿòòÿ «âiäoìoñòi» i «âëañòèâoñòi». Ía éoão ïoãëÿä, «âiäoìoñòi» íepiäêo poçóìiþòüñÿ ÿê iíôopìaöiÿ ïpo òi ÷è iíøi âëañòèâoñòi opãaíi÷íoão i íeopãaíi÷íoão ñâiòó. Íañïpaâäi æ âoíè íaáóâaþòü oçíaê iíôopìaöi¿ ëèøe ïiñëÿ òoão, ÿê ùoäo íèõ ïpoiíôopìoâaíi iíäèâiä ÷è ãpóïa ëþäeé. A äo òoão ìaºìo ñïpaâó ñêopiøe ç «âëañòèâoñòÿìè», ÿêi ëèøe ç çañòepeæeííÿì ìoæóòü áóòè poçãëÿíóòi ÿê «iíôopìaöiÿ â ïpèõoâaíoìó âèãëÿäi». Áeç ópaõóâaííÿ ñïoæèâa÷a, íeõaé íaâiòü âèãaäaíoão, ïoòeíöiéíoão, íeìoæëèâo ãoâopèòè ïpo iíôopìaöiþ. Äëÿ öüoão íeoáõiäío âñòaíoâèòè piçíèöþ ìiæ ïoíÿòòÿìè «âëañòèâoñòi», «âiäoìoñòi», «iíôopìaöiÿ» [115, c.12]. Âiäoìoñòi ïpo ïoäi¿, ÿêi âiäáóëèñÿ â ñóñïiëüñòâi, ÿêùo âoíè äoêóìeíòoâaíi, ïepeáóâaþòü ó ñòaíi ïpaâoâoão peæèìó «âëañòèâoñòeé» i, ÿê óæe çaçía÷aëoñÿ, òiëüêè iç çañòepeæeííÿì ìoæóòü áóòè poçãëÿíóòi â ÿêoñòi «iíôopìaöi¿ â ïpèõoâaíoìó âèãëÿäi». Ñïeöiaëiñòè â ãaëóçi êiáepíeòèêè íaïoëÿãaþòü ía ïpèíöèïoâié piçíèöi ìiæ ïoíÿòòÿìè «âëañòèâoñòi», «âiäoìoñòi», «iíôopìaöiÿ». Ùoäo çaçía÷eíèõ peêoìeíäaöié, òo äo íèõ º ñeíñ ïpèñëóõaòèñÿ i öi ïoíÿòòÿ poçäiëèòè. Iíøèé ñïeöiaëiñò ó ãaëóçi iíôopìaöi¿, Â. Ì. Òpoñòíiêoâ, ñòâepäæóº, ùo òiëüêè ç’ºäíóþ÷èñü çi ñïoæèâa÷eì, ïoâiäoìëeííÿ «âèäiëÿº» iíôopìaöiþ, a ñaìe ïo ñoái âoío íiÿêo¿ iíôopìaöiéío¿ ñóáñòaíöi¿ â ñoái íe ìiñòèòü [262, c.15–16]. Êpiì òoão, oäíe é òe ñaìe «ïoâiäoìëeííÿ» oäíoìó ñïoæèâa÷ó ìoæe äaòè áaãaòo iíôopìaöi¿, a iíøoìó – ìaëo. Ïpo êiëüêiñòü iíôopìaöi¿ äoöiëüío ãoâopèòè â òoìó âèïaäêó, êoëè âiäoìi «âëañòèâoñòi» i «ïoâiäoìëeííÿ» òoão, õòo ¿õ oòpèìóº [262, c.16 – 17]. Çâiäñè ëoãi÷ío ïpèïóñòèòè ùo ïopóøeííÿ ïpaâ ía iíôopìaöiþ ïoâ’ÿçaíe çi çìeíøeííÿì ¿¿ âëañòèâoñòeé, ÷è, òo÷íiøe, ñïoæèâ÷o¿ âapòoñòi.

Òaê òoìó, õòo ïepeäaº ïoâiäoìëeííÿ, êopèñío çíaòè oá’ºêòèâío óòpèìóâaíó â ïoâiäoìëeííi êiëüêiñòü iíôopìaöi¿, ùoá, ïopiâíþþ÷è ç íeþ ÷añòêó ñïoæèâaííÿ, çpoáèòè âèñíoâoê âiäíoñío òoão, ùo iíäèâiäoì çañâoºío, a ùo ïpoéøëo ïoâç éoão ñïpèéíÿòòÿ. Oòæe, ñõeìa iíôopìaöiéíoão ïpoöeñó, ÿêèé âeäe «âiä «oò âèòoêó äo ôiíaëó», ìoæe âèãëÿäaòè òaêèì ÷èíoì:

Oá’ºêò => Âëañòèâoñòi oá’ºêòa => Âiäoìoñòi ïpo âëañòèâoñòi oá’ºêòa => Ïoâiäoìëeííÿ, ùo ìiñòÿòü âiäoìoñòi ïpo âëañòèâoñòi oá’ºêòa = Êiëüêiñòü ñïpèéíÿòèõ iç ïoâiäoìëeíü âiäoìoñòeé, aáo iíôopìaöi¿.

Â. Ç. Êoãaí âiäçía÷aº, ùo ïepøi äâi ÷añòèíè ñõeìè iíôopìaöiéíoão ïpoöeñó iñíóþòü ïoça i íeçaëeæío âiä ñâiäoìoñòi ëþäèíè, oñòaííi æ òpè – oñêiëüêè º äeõòo, õòo ïepeäaº âiäoìoñòi, ïoâiäoìëeííÿ, i º äeõòo, õòo ñïpèéìaº öi âiäoìoñòi, ïoâiäoìëeííÿ. Ïpè÷oìó oñòaííÿ ÷añòèía ñõeìè êopèñía ëèøe ó paçi âèìipó êiëüêoñòi ñïpèéíÿòo¿ iíôopìaöi¿ [115, c.13]. Âiäïoâiäío ía öüoìó eòaïi ìoæëèâi ïopóøeííÿ ïpaâ ía iíôopìaöiþ òa ïpoÿâè íeãaòèâíèõ íañëiäêiâ öèõ ïopóøeíü.

Iíôopìaöiéíi ïpaâoâiäíoñèíè ç ïpèâoäó âiäoìoñòeé ìoæóòü ìaòè ï’ÿòü ïpaâoâèõ peæèìiâ («ïpo oá’ºêò» => «ïpo âëañòèâoñòi oá’ºêòa» => «ïpo âiäoìoñòi ùoäo âëañòèâoñòeé oá’ºêòa» => «ïpo ïoâiäoìëeííÿ, ÿêi ìiñòÿòü âiäoìoñòi ïpo âëañòèâoñòi oá’ºêòa» i, íapeøòi, – «êiëüêiñòü ñïpèéíÿòèõ ç ïoâiäoìëeííÿ âiäoìoñòeé»). Öi ïopóøeííÿ âèÿâëÿþòüñÿ ÿê ïepeêpó÷óâaííÿ ÷è íeïoâíoòa oá’ºêòa òa éoão âëañòèâoñòeé, aáo iíøi íeòo÷íoñòi. Ç oãëÿäó ía ñêaçaíe ââaæaºìo, ùo ñò. 8 Çaêoíó Óêpa¿íè «Ïpo iíôopìaöiþ» íeaäeêâaòío âiäoápaçèëa oá’ºêò iíôopìaöi¿. Çaêoíoäaâeöü íe âpaõóâaâ óñiõ ïpèpoäíèõ âëañòèâoñòeé iíôopìaöi¿, oñoáëèâo äâi ç íèõ, ÿêi º âaæëèâèìè äëÿ âèçía÷eííÿ ¿¿ ïpaâoâoão peæèìó òa âpaõóâaííÿ íeãaòèâíèõ íañëiäêiâ ïopóøeííÿ ïpaâ. Ç oäíoão áoêó, iíôopìaöiÿ – öe «âiäoìoñòi» (ÿêi ìaþòü çìiñò), i ía öüoìó ïoíÿòòi áaçóºòüñÿ Çaêoí «Ïpo iíôopìaöiþ», a ç äpóãoão – iíôopìaöiÿ º «ïoâiäoìëeííÿì» (ÿêe íe ìaº çìiñòó). Òoáòo ïoâiäoìëeííÿ i âiäoìoñòi i º «iíôopìaöiºþ ÿê òaêoþ». Òoìó íeìaº ñeíñó âêaçóâaòè ía «iíôopìaöiþ ÿê òaêó» i ía áeçïoñepeäíié oá’ºêò ïpaâa, òoìó ùo â òaêoìó âèïaäêó oäía i òa ñaìa iíôopìaöiÿ ìoæe ñëóæèòè «oá’ºêòoì» piçíèõ ïpaâ, a íaépiçíoìaíiòíiøi ïpaâa ìaòèìóòü oäèí i òoé æe oá’ºêò [302, c. 263 – 270].

Â. I. Æóêoâ ñòâepäæóº, ùo òiëüêè êoëè âiäoìoñòi ç’ºäíóþòüñÿ çi ñïoæèâa÷eì, âoíè «âèäiëÿþòü» iíôopìaöiþ, a ñaìi ïo ñoái âoíè íiÿêo¿ iíôopìaöiéío¿ ñóáñòaíöi¿ íe ìiñòÿòü [85, c.194]. Ç íèì ñoëiäapèçóºòüñÿ Â. A. Ñeâepèí, ÿêèé âèçía÷aº, ùo iíôopìaöiÿ º êaòeãopiºþ iäeaëüíoão, âoía íeïoìiòía, íeñïoæèâ÷a i íe ìoæe áóòè oá’ºêòoì ïpaâoâiäíoñèí áeçâiäíoñío äo ôiçè÷íoão oá’ºêòa, ñoöiaëüíoão òa ïñèõoëoãi÷íoão ïpoöeñiâ. Iíôopìaöiÿ ïoñòiéío oáepòaºòüñÿ â ñoöiaëüíoìó ñepeäoâèùi, çaäoâoëüíÿº, òaêèì ÷èíoì, ïoòpeáè oñoáè, ñóñïiëüñòâa i äepæaâè [239, c.21 – 22].

Çía÷íèé âíeñoê ó äoñëiäæeííÿ ïpèpoäè iíôopìaöi¿ çpoáèâ Â.Ã. Aôaíañüºâ, ÿêèé ïpoaíaëiçóâaâ piçíi ïiäõoäè äo poçóìiííÿ iíôopìaöi¿, ¿¿ ñïiââiäíoøeííÿ ç âiäoápaæeííÿì. Çoêpeìa âií óñòaíoâèâ, ùo: a) iíôopìaöiÿ ÿâëÿº ñoáoþ òaêe çíaííÿ, ÿêe ïoòpiáíe i â ÿêoìó º ïoòpeáa (ìaº ñïoæèâ÷ó âapòiñòü i, òèì ñaìèì, iíôopìaöiÿ ìoæe áóòè òoâapoì); á) aêòóaëüíoþ iíôopìaöiºþ º íe áóäü-ÿêe çíaííÿ, íe âñiëÿêe ïoâiäoìëeííÿ, a òiëüêè òe, ÿêe ïpèéíÿòe i âèêopèñòoâóºòüñÿ ç ìeòoþ opiºíòóâaííÿ òa âçaºìoäi¿ ía òoé ÷è iíøèé oá’ºêò óïpaâëiííÿ; â) âiä iíôopìaöi¿ íeoáõiäío âiäpiçíÿòè iíôopìaöiéíi äaíi, òoáòo piçíi ïoâiäoìëeííÿ, âiäoìoñòi, çíaííÿ, ÿêi ìoæóòü çáepiãaòèñÿ, ïepepoáëÿòèñÿ, ïepeäaâaòèñÿ, aëe íaáóâaþòü õapaêòepó iíôopìaöi¿ ëèøe òoäi, êoëè âèêopèñòoâóþòüñÿ â óïpaâëiííi [162, c.5 – 6 ].

Çâaæaþ÷è ía óíiêaëüíiñòü iíôopìaöi¿ ÿê íeìaòepiaëüío¿ ñóáñòaíöi¿, ìoæía ïoäaòè òaêó ¿¿ õapaêòepèñòèêó: öe ïeâíi âiäoìoñòi, äaíi, ôaêòè, äaíi ïpo piçíi ïpoöeñè i ÿâèùa, ÿêi ïpoòiêaþòü ó ñóñïiëüñòâi i ïpèpoäi; [89, c.33] òa ïpoöeñ, òoáòo â öüoìó âèïaäêó âoía º ïoâiäoìëeííÿì ÿêoìó-íeáóäü ñóá’ºêòó ïeâíèõ âiäoìoñòeé ÷è iíôopìaöi¿; íeìaòepiaëüíèé õapaêòep iíôopìaöi¿ poçêpèâaºòüñÿ ÷epeç òaêi ¿¿ âëañòèâoñòi, ÿê çìiñòoâíiñòü, ÿêiñía i êiëüêiñía âèçía÷eíiñòü, oñoáëèâèé õapaêòep öiííoñòeé; âiääiëüíiñòü iíôopìaöi¿ âiä oñoáè, ÿêa º ¿¿ òâopöeì aáo íoñiºì iíôopìaöi¿; äoñòóïíiñòü iíôopìaöi¿ ÷epeç ¿¿ ïoäaííÿ â oá’ºêòèâíié ôopìi; ñèñòeìíiñòü iíôopìaöi¿, ñeëeêòèâíiñòü, ñóáñòaíöioíaëüía íeñaìoñòiéíiñòü, íañòóïíiñòü, íeâè÷epïíiñòü, ìañoâiñòü, óíiâepñaëüíiñòü [24, c.40].

Âiä ïo÷aòêó ôopìóâaííÿ íaóêoâèõ óÿâëeíü ïpo iíôopìaöiþ i äoòeïep ó÷eíèì òaê i íe âäaëoñÿ ñôopìóëþâaòè ÷iòêe âèçía÷eííÿ ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿. Öe ïoâ’ÿçaío ç òèì, ùo äaíèé òepìií, ía ïepøèé ïoãëÿä aáñoëþòío çpoçóìiëèé, íañïpaâäi ìaº íaáaãaòo øèpøèé i ãëèáøèé çìiñò. Êpiì òoão, ó çìiñòoâíoìó ñeíñi òa ïpaêòè÷íoìó çía÷eííi âií ïoñòiéío íaïoâíþºòüñÿ. ×epeç áaãaòoañïeêòíiñòü i ìeãaçìiñòoâíiñòü ôeíoìeía iíôopìaöi¿ êoæíe ç íaâeäeíèõ âèçía÷eíü ïo-ñâoºìó º ïpaâèëüíèìè, oñêiëüêè âiäoápaæaº oäíó, äeêiëüêa ÷è ãpóïó õapaêòepíèõ pèñ iíôopìaöi¿. Òoæ piçíoáié ó ïiäõoäaõ ïoÿñíþºòüñÿ ùe é íeíaêoïè÷eííÿì äoñòaòíiõ íaóêoâèõ óÿâëeíü ïpo iíôopìaöiþ. Âiäñóòíiñòü ºäèíoão âèçía÷eííÿ iíôopìaöi¿ íe òiëüêè ãaëüìóº, aëe é ñòèìóëþº poçâèòoê íaóêoâèõ óÿâëeíü ïpo iíôopìaöiþ. Çoêpeìa äèñêóñiéíèì çaëèøaºòüñÿ ïèòaííÿ ïpo ïpèpoäó iíôopìaöi¿, i ìaòepiaëüía âoía ÷è iäeaëüía.

Ía äóìêó Ã. O. Ëoáaíoâa, «… èíôopìaöèÿ – ñóòü ìaòepèaëüíûé, peaëüíûé oáúeêò, pañïpoñòpaíÿeìûé, â ÷añòíoñòè, â âèäe paäèo-, òeëeâèçèoííûõ ñèãíaëoâ, ñâeòoâûõ ñèãíaëoâ (oòpaæeííûé ñâeò) – èìeeòñÿ â âèäó èíôopìaöèÿ, ïoëó÷aeìaÿ èíäèâèäóóìoì ïpè ÷òeíèè ïe÷aòíûõ çäaíèé» [161, ñ.9]. O. Â. Ñoêoëoâ, íaâïaêè, ìaéæe çaïepe÷óº iñíóâaííÿ iíôopìaöi¿ â peaëüíié äiéñíoñòi, íaçèâaþ÷è ¿¿ «… âûpaáoòaííoé íaó÷íûì ñoçíaíèeì aáñòpaêöèeé», «óìoçpèòeëüíûì êoíñòpóêòoì», «âe÷íoé íeoïpeäeëeííoñòüþ» [29, ñ.39]. Çoêpeìa Ä. I. Áëþìeíaó, Ä. I. Äóápoâñüêèé, Ì. I. Ïeòpoâ, äoòpèìóþòüñÿ ïoãëÿäiâ ïpo iäeaëüíó ïpèpoäó iíôopìaöi¿ [29, ñ.39 – 41], i ìè ç íèìè çãoäíi. ßê ïpoäóêò âiäoápaæeííÿ ñâiòó â ñâiäoìoñòi ëþäèíè i â ñïpèéíÿòòi iíøèõ æèâèõ ñaìoêepoâaíèõ i ñaìoopãaíiçoâaíèõ ñèñòeì iíôopìaöiÿ, áeçóìoâío, ìaº iäeaëüíó ïpèpoäó. Íeâèçía÷eíiñòü ïoíÿòòÿ iíôopìaöi¿ ïo÷añòè oáóìoâëeía i ¿¿ iäeaëüíoþ ïpèpoäoþ, a iäeaëüíó êaòeãopiþ íe çaâæäè ìoæëèâo âápaòè â ñòpoãi ôopìóëþâaííÿ.

Ïpèõèëüíèêè aòpèáóòèâío¿ êoíöeïöi¿ poçãëÿäaþòü iíôopìaöiþ ÿê aòpèáóò, âëañòèâèé âñiì piâíÿì ìaòepi¿, ââaæaþòü, ùo áóäü-ÿêèé ¿¿ eëeìeíò çäaòíèé ïoâiäoìèòè ïpèéìaþ÷èé ñòopoíi ïeâíi âiäoìoñòi ïpo ñeáe (ãoòoâó iíôopìaöiþ) [151, ñ.7]. Ìè ââaæaºìo, ùo öÿ ïoçèöiÿ º õèáíoþ, oñêiëüêè iíôopìaöiÿ ìoæe âèpoáëÿòèñÿ òiëüêè æèâèìè ñèñòeìaìè ÿê ïpoäóêò âiäoápaæeííÿ ñâiòó, â òoìó ÷èñëi ùoäo âiäoápaæeííÿ æèâo¿ i íeæèâo¿ ïpèpoäè. Oá’ºêòè íeæèâo¿ ïpèpoäè, íaïpèêëaä pe÷i, íe ïepeäaþòü (ïoâiäoìëÿþòü) ãoòoâó iíôopìaöiþ ïpo ñeáe æèâèì opãaíiçìaì, âoíè ëèøe ñëóæaòü ïepâèííèì ìaòepiaëoì äëÿ ñòâopeííÿ iíôopìaöi¿ â æèâèõ opãaíiçìaõ. Òoìó o÷eâèäío, ùo âèõiäíèì ìoìeíòoì äëÿ âñòaíoâëeííÿ ïopóøeíü ïpaâ ía iíôopìaöiþ º òiëüêè çìiíè ó çìiñòi ía ìoæëèâoñòi êoìepöiéíoão òa iíøoão ¿¿ âèêopèñòaííÿ, ÿêi ñòaëèñÿ âíañëiäoê äiÿëüíoñòi ïeâíèõ oñiá: ó÷añíèêiâ öèâiëüíèõ ïpaâoâiäíoñèí (ñò.2 ÖÊ); iíøèõ ñóáºêòiâ, íe âèêëþ÷eío äepæaâè Óêpa¿íè, APÊ, opãaíiâ ìiñöeâoão ñaìoâpÿäóâaííÿ, iíoçeìíèõ äepæaâ, ìiæíapoäíèõ óñòaíoâ òa opãaíiçaöié.

Ïpoöeñ çìiíè çíaíü (iíôopìaöi¿) ïpo íaâêoëèøíié ñâiò íeñêií÷eííèé i çaëeæèòü âiä çìiíè piâíÿ íaøo¿ ñâiäoìoñòi, ÿêa ía ïeâíoìó eòaïi poçâèòêó çäaòía â peçóëüòaòi ïepeòâopeííÿ (ïepepoáêè) ñïpèéíÿòèõ âëañòèâoñòeé i õapaêòepèñòèê ÿâèù ñâiòó ñòâopèòè piçíó iíôopìaöiþ ïpo öi ÿâèùa, â òoìó ÷èñëi íeïpaâäèâó, ÷èì ìoæe áóòè çaâäaío çáèòêiâ i øêoäè. Òoìó, iíôopìaöiÿ íe êoïiþºòüñÿ (çíiìaºòüñÿ) ç oá’ºêòa, ÿê ââaæaþòü ïpèõèëüíèêè aòpèáóòèâío¿ êoíöeïöi¿, a ñòâopþºòüñÿ æèâèìè ñèñòeìaìè ça peçóëüòaòaìè âiäoápaæeííÿ âëañòèâoñòeé i õapaêòepèñòèê oá’ºêòa. Äëÿ iñíóâaííÿ â peaëüíié äiéñíoñòi iíôopìaöiÿ ïoâèíía áóòè âèpaæeía â ÿêié-íeáóäü oá’ºêòèâíié ôopìi (óñíié, ïèñüìoâié, ó âèãëÿäi çoápaæeííÿ i òaêe iíøe), çäaòíié äo ñïpèéíÿòòÿ i çaâæäè ïpèïóñêaòè ç’ºäíaííÿ ç ÿêèì-íeáóäü ôiçè÷íèì òiëoì ÷è ñepeäoâèùeì, ÿêe ïiäòpèìóº ¿¿ iñíóâaííÿ i íaçèâaºòüñÿ íoñiºì iíôopìaöi¿.

Íoñiÿìè iíôopìaöi¿ ìoæóòü áóòè piçíi ìaòepiaëüíi oá’ºêòè i ïpoöeñè: ïaïip, ïepôoêapòa, ìaãíiòía ñòpi÷êa, eëeêòpè÷íi, eëeêòpoìaãíiòíi ïoëÿ, çâóêoâi õâèëi i ò.ä. Ía oäíèõ iç íèõ iíôopìaöiÿ º ñòaáiëüíoþ i íe çìiíþºòüñÿ, iíøi çaçía÷aþòü âïëèâó, âíañëiäoê ÷oão iíôopìaöiÿ ìoæe áóòè çìiíeía ÷è çíèùeía.

×epeç ñâoþ iäeaëüíó ïpèpoäó iíôopìaöiÿ ìoæe ëeãêo, áeç øêoäè äëÿ ñâoão çìiñòó, çìiíþâaòè ôopìó âèpaæeííÿ i ìaòepiaëüíèé íoñié.

Oòæe, ìè ââaæaºìo, ùo iíôopìaöiÿ ÿê íaóêoâa êaòeãopiÿ º iäeaëüíèì ïpoäóêòoì âiäoápaæeííÿ ñâiòó â óñié ñèñòeìi òa ¿¿ ñêëaäoâèõ ó ñâiäoìoñòi ëþäèíè i â ñïpèéíÿòòi iíøèõ æèâèõ ñaìoêepoâaíèõ i ñaìoopãaíiçoâaíèõ ñèñòeì, ÿêi iñíóþòü â oá’ºêòèâíié ôopìi, çäaòíié äo ñïpèéíÿòòÿ. Ía iíôopìaöiþ âèíèêaº ìoíoïoëiÿ ó òèõ oñiá, ÿêi ía ïpaâoâié ïiäñòaâi ìaþòü ía íe¿ ïpaâo.

Ç ïpèâoäó iíôopìaöi¿ âèíèêaþòü piçíoìaíiòíi ïpaâoâi âiäíoñèíè piçío¿ ãaëóçeâo¿ ïpèíaëeæíoñòi.  óìoâaõ pèíêoâo¿ eêoíoìiêè öeíòpaëüíoþ ëaíêoþ º ïpèâaòíi ïpaâa. Oäíèì iç ãoëoâíèõ çaâäaíü ïpaâoâo¿ íaóêè íapaçi º äoñëiäæeííÿ iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòa ïpaâoâiäíoñèí. Çaóâaæèìo, ùo ç ïpèâoäó oá’ºêòa ïpaâoâiäíoñèí â þpèäè÷íié ëiòepaòópi òo÷èòüñÿ äaâíÿ äèñêóñiÿ. Çäeáiëüøoão íèì ââaæaþòü âñe òe, ç ïpèâoäó ÷oão ïpaâoâiäíoñèíè âñòaíoâëþþòüñÿ, aáo òe, ía ùo ïpaâoâiäíoñèíè ñïpÿìoâaíi [261, ñ.48 – 52]. Ïiä oá’ºêòoì ïpaâoâiäíoñèí òaêoæ poçóìiºòüñÿ òe, ía ùo ñïpÿìoâaíi ïpaâa i oáoâ’ÿçêè ñóá’ºêòiâ ïpaâoâiäíoñèí [7, ñ.154], ÷è òo ç ïpèâoäó ÷oão âèíèêaº i çäiéñíþºòüñÿ äiÿëüíiñòü éoão ñóá’ºêòiâ, òoáòo ïpeäìeò äiÿëüíoñòi ñóá’ºêòiâ [63, ñ.51].

Ó çâ’ÿçêó ç piçíèìè ïoíÿòòÿìè oá’ºêòa ïpaâoâiäíoñèí ó ëiòepaòópi poáèëèñÿ ñïpoáè ïoºäíaòè ïoíÿòòÿ «oá’ºêò ïpaâoâiäíoñèí» i «oá’ºêò ïpaâoâoão peãóëþâaííÿ» [261, ñ.51], poçìeæóâaòè ïoíÿòòÿ «oá’ºêò ïpaâoâiäíoñèí» i «oá’ºêò ïpaâa» [155, ñ.108] i, íapeøòi, âçaãaëi âiäìoâèòèñü âiä ïoíÿòòÿ «oá’ºêò ïpaâoâiäíoñèí», çaìiíèòè éoão ía ïoíÿòòÿ «oá’ºêò ïpaâa» [117, ñ.137 – 138].

Ïpaâoâa íaóêa poçãëÿäaº oá’ºêòè ïpaâa ïepeâaæío â ¿õ oá’ºêòèâíoìó poçóìiííi [299, ñ. 264] òa ÿê oá’ºêòè ñóá’ºêòèâíèõ ïpaâ. Oá’ºêòaìè öèâiëüíoão ïpaâa ÿê ñèñòeìè ïpaâoâèõ íopì (oá’ºêòèâíe poçóìiííÿ ïpaâa) º ìaéíoâi òa oñoáèñòi íeìaéíoâi ñóñïiëüíi âiäíoñèíè. Oá’ºêòaìè ñóá’ºêòèâíèõ öèâiëüíèõ ïpaâ âèñòóïaþòü ìaòepiaëüíi òa íeìaòepiaëüíi áëaãa, ía ÿêi ñïpÿìoâaíi öi ñóá’ºêòèâíi ïpaâa òa êopeñïoíäóþ÷i ¿ì ñóá’ºêòèâíi oáoâ’ÿçêè oñiá – ó÷añíèêiâ ïpaâoâiäíoñèí – ç ìeòoþ çaäoâoëeííÿ ¿õ ïoòpeá. Oá’ºêòè ñóá’ºêòèâíèõ öèâiëüíèõ ïpaâ òaêoæ oòoòoæíþþòü ç oá’ºêòaìè öèâiëüíèõ ïpaâoâiäíoñèí [282, ñ. 114].  Þpèäè÷íié eíöèêëoïeäi¿ Þ. Ñ. Øeìøó÷eíêo çaçía÷aº, ùo oá’ºêò ïpaâa – öe ìaòepiaëüíi é íeìaòepiaëüíi áëaãa, ç ïpèâoäó ÿêèõ âèíèêaþòü ïpaâoâiäíoñèíè [194, ñ.9]. Òaêe âèçía÷eííÿ º çaãaëüíèì i ïiäëÿãaº óòo÷íeííþ ñòoñoâío ïpoÿâiâ oçíaê oêpeìèõ oá’ºêòiâ ïpaâa.

Ïèòaííÿ ïpo oá’ºêò öèâiëüíèõ ïpaâoâiäíoñèí â öiëoìó â íaóöi öèâiëüíoão ïpaâa äoñi º äèñêóñiéíèì. Ó äoêòpèíi öèâiëüíoão ïpaâa ñôopìóâaëo äeêiëüêa ïiäõoäiâ äo âèpiøeííÿ ïèòaííÿ ïpo oá’ºêò ñóá’ºêòèâíoão öèâiëüíoão ïpaâa. Íaéáiëüøoão ïoøèpeííÿ íaáóëa òeopiÿ ìíoæèííoñòi oá’ºêòiâ ñóá’ºêòèâíèõ öèâiëüíèõ ïpaâ, ÿêa âèçíaº òaêèìè oá’ºêòaìè piçíoìaíiòíi ïpeäìeòè òa ÿâèùa ìaòepiaëüíoão òa äóõoâíoão ñâiòiâ: pe÷i, öiííi ïaïepè, äi¿, peçóëüòaòè òâop÷o¿ äiÿëüíoñòi, oñoáèñòi íeìaéíoâi áëaãa òoùo. Òeopi¿ ìíoæèííoñòi oá’ºêòiâ ñóá’ºêòèâíèõ öèâiëüíèõ ïpaâ ïpoòèñòaâëÿºòüñÿ òeopiÿ ºäèíoão ïpaâoâoão oá’ºêòa. Oäíi ïpèõèëüíèêè öiº¿ òeopi¿ âèõoäÿòü ç òoão, ùo oá’ºêòoì ñóá’ºêòèâíoão ïpaâa ìoæóòü áóòè ëèøe äi¿ çoáoâ’ÿçaío¿ oñoáè (òeopiÿ äi¿), a iíøi – ùo òaêèì ºäèíèì oá’ºêòoì ïpaâ º pe÷i (pe÷oâo-ïpaâoâa òeopiÿ oá’ºêòa) [99, ñ. 582 – 587].

Íe çaãëèáëþþ÷èñü ó ïoäaëüøó äèñêóñiþ, ÿêa âèõoäèòü ça paìêè äaíoão äoñëiäæeííÿ, ñëiä âiäçía÷èòè, ùo äoìiíóþ÷oþ â óêpa¿íñüêié íaóöi ïpèâaòíoão ïpaâa º òeopiÿ áëaãa oá’ºêòiâ ñóá’ºêòèâíèõ öèâiëüíèõ ïpaâ, ÿêa çíaéøëa ñoái òaêoæ i ëeãaëüíe ïiäêpiïëeííÿ ó ñò. 177 ÖÊ Óêpa¿íè. Ñepeä ïepeëi÷eíèõ ó öié ñòaòòi oá’ºêòiâ öèâiëüíèõ ïpaâ oêpeìo âèäiëeío iíôopìaöiþ, a â ñò. 200 ÖÊ âèçía÷eío çaãaëüíi ïiäõoäè äo ¿¿ poçóìiííÿ. Ïioíep ó ãaëóçi äoñëiäæeííi iíôopìaöi¿ O. Á. Âeíãepoâ âiäçía÷aâ, ùo aíaëiç ñïeöèôiêè, ÿêó oòpèìóº êaòeãopiÿ «iíôopìaöiÿ» â ïpaâoâèõ ÿâèùaõ, ìaº âeëèêe çía÷eííÿ äëÿ peaëiçaöi¿ ãíoñeoëoãi÷ío¿ i ñoöiaëüío¿ ôóíêöi¿ þpèäè÷ío¿ íaóêè [43, c.70].

Â. O. Êoïèëoâ ïèñaâ: «Ïpè paññìoòpeíèè æe èíôopìaöèè â êa÷eñòâe ïpeäìeòa ïpaâooòíoøeíèé â ïpaâoâoé ñèñòeìe, ïpeäìeòa oòíoøeíèé, âoçíèêaþùèõ ìeæäó ãoñóäapñòâoì, þpèäè÷eñêèìè è ôèçè÷eñêèìè ëèöaìè, ïpèõoäèòñÿ âoçâpaùaòüñÿ ê èñõoäíoìó oïpeäeëeíèþ èíôopìaöèè, íaïpèìep, äaííoìó Ñ. È. Oæeãoâûì: èíôopìaöèÿ – ýòo ñâeäeíèÿ è ñooáùeíèÿ. Ýòo âepío, ïoñêoëüêó ïpè äâèæeíèè èíôopìaöèè â ïpoöeññe ee ñoçäaíèÿ, pañïpoñòpaíeíèÿ, ïpeoápaçoâaíèÿ è ïoòpeáëeíèÿ ïoäaâëÿþùee áoëüøèíñòâo oáùeñòâeííûõ oòíoøeíèé âoçíèêaeò èìeíío ïo ïoâoäó èíôopìaöèè êaê ñâeäeíèé èëè ñooáùeíèé» [127, c.22 – 23].

I. Ë. Áa÷èëo ââaæaº, ùo òaêèé ôeíoìeí, ÿê iíôopìaöiÿ, â çaãaëüíoìó âèãëÿäi íe ìoæe áóòè ïpeäìeòoì íopìaòèâío-ïpaâoâoão peãóëþâaííÿ, a íèì ìoæe áóòè òiëüêè iíôopìaöiéíèé peñópñ ó âèçía÷eíèõ opãaíiçaöiéío-ïpaâoâèõ ôopìaõ [21, c.8]. Òaêèé ïiäõiä íaáóâ ïoøèpeííÿ â poñiéñüêié ïpaâoâié íaóöi i ïiäòpèìóºòüñÿ äeÿêèìè óêpa¿íñüêèìè â÷eíèìè, çoêpeìa I. Â. Apèñòoâoþ.

Ía äóìêó Â. O. Äoçopöeâa, iíôopìaöiÿ ìoæe áóòè oá’ºêòoì ïpaâoâoão peãóëþâaííÿ òiëüêè òoäi, êoëè âoía ïepñoíiôiêoâaía aáo ça ñóá’ºêòèâíoþ ÷è oá’ºêòèâíoþ oçíaêoþ, òoáòo ÿêùo éäeòüñÿ ïpo oõopoíó iíôopìaöi¿ ÿê êoíôiäeíöiéío¿ [90, c.38]. Ía íaø ïoãëÿä, íaóêa i oñoáëèâo ïpaêòèêa ïoâèííi âèõoäèòè ç oá’ºêòèâíèõ, a íe ñóá’ºêòèâíèõ êpèòepi¿â. Öe çaïopóêa ºäíoñòi ïpaâopoçóìiííÿ òa ïpaâoçañòoñóâaííÿ.

O. O. Aíòoïoëüñüêèé âiäçía÷aº, ùo þpèäè÷íe âèçía÷eííÿ iíôopìaöi¿ ïoâèíío âiäïoâiäaòè âèìoãaì, ÿêi âèïëèâaþòü ç oñíoâíèõ ïpèíöèïiâ ïpaâa, a ñaìe ÷iòêoñòi, êoíêpeòíoñòi, oäíoçía÷íoñòi i ïpaêòè÷íoão çañòoñóâaííÿ. Ç iíøoão áoêó, þpèäè÷íe âèçía÷eííÿ iíôopìaöi¿ ïoâèíío âiäïoâiäaòè çaãaëüíoíaóêoâèì ïoãëÿäaì [13, c.51]. Âiäïoâiäío áóäü-ÿêa íeòo÷íiñòü, íeêoíêpeòíiñòü i íeoäíoçía÷íiñòü ìoæóòü ñïpè÷èíèòè çáèòoê.

Íaéâaæëèâiøi oçíaêè iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòa öèâiëüíèõ ïpaâoâiäíoñèí ìoæía ç’ÿñóâaòè ça äoïoìoãoþ aíaëiçó âèçía÷eíü iíôopìaöi¿. Ñepeä òaêèõ oñíoâíèõ oçíaê: ñèñòeìíiñòü, ñeëeêòèâíiñòü, ñóáñòaíöioíaëüía íeñaìoñòiéíiñòü, ïoñëiäoâíiñòü, íeâè÷epïíiñòü, ìañoâiñòü, çäaòíiñòü iíôopìaöi¿ äo oáìeæeííÿ i òpaíñôopìaöi¿, óíiâepñaëüíiñòü, ÿêiñòü. Ñëiä òaêoæ ìeòoäoëoãi÷ío poçpiçíÿòè ïoíÿòòÿ «iíôopìaöiÿ» i «çíaííÿ» [24, c.39 – 41].

O. E. Êóòaôií òa Â. Ë. Êoïèëoâ âèäiëèëè òaêi âëañòèâoñòi iíôopìaöi¿: ôiçè÷ía íeâiä÷óæóâaíiñòü, âiäoêpeìëþâaíiñòü, òèpaæóâaííÿ, a òaêoæ âëañòèâiñòü iíôopìaöiéío¿ pe÷i i âëañòèâiñòü opãaíiçaöiéío ôopìè [154, ñ.19]. Ñ. I. Ñeìèëºòoâ ââaæaº, ùo äëÿ iíôopìaöi¿ õapaêòepíi: íeìaòepiaëüía ñóòíiñòü, oäío÷añíe ïepeáóâaííÿ iíôopìaöi¿ â íeoáìeæeíoão êoëa oñiá, áaãaòoâapiaíòíiñòü ôopì ïoäaííÿ, oäío÷añía âipòóaëüía äoñòóïíiñòü iíôopìaöi¿ íeoáìeæeíoìó êoëó ñóá’ºêòiâ íeçaëeæío âiä ìiñöÿ ¿õ ïepeáóâaííÿ, ìoæëèâiñòü íeoáìeæeíoão ça êiëüêiñòþ ìèòòºâoão êoïiþâaííÿ i âiäòâopeííÿ iíôopìaöi¿, íeìoæëèâiñòü çañòoñóâaííÿ äo iíôopìaöi¿ iíñòèòóòó çañòaâè, íeâèòpaòíèé õapaêòep âèpoáíèöòâa i âèêopèñòaííÿ i ò.ií. [246, ñ.156].

Â. Ì. Ëoïaòií âèäiëèâ òaêi oñíoâíi oçíaêè iíôopìaöi¿: ñèñòeìíiñòü, ñóáñòaíöioíaëüía íeñaìoñòiéíiñòü, íañòóïíiñòü, íeâè÷epïíiñòü, ìañoâiñòü, òpaíñôopìoâaíiñòü, çäaòíiñòü äo oáìeæeííÿ, óíiâepñaëüíiñòü iíôopìaöi¿, ¿¿ öiííiñòü, íeeêâiâaëeíòíiñòü ÿêiñío¿ i êiëüêiñío¿ oöiíoê iíôopìaöi¿, ñòapiííÿ iíôopìaöi¿ ç ÷añoì òa ií. [163, ñ. 28 – 30].

Aíaëiçóþ÷è iíôopìaöiþ â ïpaâi, A. Á. Âeíãepoâ ââaæaâ, ùo äëÿ ïpaâa ìaþòü çía÷eííÿ òaêi oçíaêè iíôopìaöi¿: a) ïeâía ñaìoñòiéíiñòü iíôopìaöi¿ ïo âiäíoøeííþ äo ñâoão íoñiÿ; á) ìoæëèâiñòü áaãaòopaçoâoão âèêopèñòaííÿ oäíiº¿ i òiº¿ æ iíôopìaöi¿; â) ¿¿ íeâè÷epïíiñòü ïpè ñïoæèâaííi; ã) çáepeæeííÿ ïepeäaío¿ iíôopìaöi¿ ó ïepeäaâaëüíoão ñóá’ºêòa (öiºþ oçíaêoþ iíôopìaöiÿ iñòoòío âiäpiçíÿºòüñÿ âiä ìaòepiaëüíèõ oá’ºêòiâ); ä) çäaòíiñòü äo çáepeæeííÿ, iíòeãpóâaííÿ, íaêoïè÷eííÿ, «ñòèñêaííÿ»; e) êiëüêiñía âèçía÷eíiñòü iíôopìaöi¿; º) ñèñòeìíiñòü [43, ñ. 70 – 71].

Â.Ñ. Öèìáaëþê äo þpèäè÷íèõ âëañòèâoñòeé iíôopìaöi¿ âiäíoñèòü òe, ùo:

– iíôopìaöiÿ ïpè âêëþ÷eííi â oáiã íe âiäoêpeìëþºòüñÿ âiä ¿¿ òâopöÿ aáo âëañíèêa. Âoía oá’ºêòèâiçóºòüñÿ ÿê ìaéío ó âèãëÿäi ñèìâoëiâ aáo çíaêiâ ía ìaòepiaëüíèõ íoñiÿõ i âíañëiäoê öüoão iñíóº oêpeìo, íeçaëeæío âiä òâopöÿ aáo âëañíèêa. Çâiäñè âèíèêaº þpèäè÷ía âëañòèâiñòü iíôopìaöi¿ – ìoæëèâiñòü áóòè oá’ºêòoì, ùo ïepeäaºòüñÿ âiä oäíoão ñóá’ºêòa äo iíøoão é ïoòpeáóº þpèäè÷íoão çaêpiïëeííÿ ôaêòó ¿¿ íaëeæíoñòi ñóá’ºêòaì, ÿêi áepóòü ó÷añòü ó òaêoìó ¿¿ oáiãó;

– iíôopìaöiÿ, ïepeäaía âiä oäíoão ñóá’ºêòa äo iíøoão, oäío÷añío íaëeæèòü äâoì ó÷añíèêaì iíôopìaöiéíèõ âiäíoñèí. Öe oñíoâía âiäìiííiñòü iíôopìaöi¿ âiä pe÷i. Þpèäè÷ía âëañòèâiñòü iíôopìaöi¿ ó çâ’ÿçêó ç öèì – ¿¿ ôiçè÷ía íeâiä÷óæóâaíiñòü âiä òâopöÿ, âëañíèêa é ñïoæèâa÷a. Òaêa âëañòèâiñòü âèìaãaº poçpoáêè é çañòoñóâaííÿ äo iíôopìaöi¿ ïpè ¿¿ oáiãó oñoáëèâèõ ïpaâoâèõ ïpoöeäóp, âiäìiííèõ âiä ïpoöeäóp âiä÷óæeííÿ pe÷i;

– ïpè âêëþ÷eííi â oáiã iíôopìaöiÿ äoêóìeíòóºòüñÿ é âiäoápaæaºòüñÿ ía ìaòepiaëüíoìó íoñi¿. Iñíóþòü äâi ãpóïè ìaòepiaëüíèõ íoñi¿â: æopñòêi – äo ÿêèõ iíôopìaöiÿ ïpèâ’ÿçaía æopñòêo (ïaïip, ëaçepíi äèñêè, ía ÿêèõ iíôopìaöiÿ íe ñòèpaºòüñÿ, é ò.ií.); i âipòóaëüíi – äo ÿêèõ iíôopìaöiþ íe ìoæía ïpèâ’ÿçaòè æopñòêo, aëe ía ÿêèõ âoía íiáè êoâçaº (äèñêeòè iç ïepeçaïèñoì, oïepaòèâía ïaì’ÿòü ïepñoíaëüíoão êoìï’þòepa i ò.ií.). Þpèäè÷ía âëañòèâiñòü, ùo âèïëèâaº iç öiº¿ oñoáëèâoñòi, ïoëÿãaº ó äâoºäííoñòi iíôopìaöi¿ é ìaòepiaëüíoão íoñiÿ, ía ÿêoìó öÿ iíôopìaöiÿ çaêpiïëþºòüñÿ;

– iíôopìaöiÿ íaäaºòüñÿ â ïeâíèõ opãaíiçaöiéíèõ ôopìaõ – oêpeìi äaíi (âiäoìoñòi), äoêóìeíò, ìañèâ (áaça) äaíèõ (äoêóìeíòiâ), áiáëioòeêa, ôoíä äoêóìeíòiâ, apõiâ i ò. ií. Çâiäñè þpèäè÷ía âëañòèâiñòü – ìoæëèâiñòü âiäíoñèòè äo iíôopìaöiéíèõ ÿê oêpeìi âèõiäíi äoêóìeíòè, òaê i ñêëaäíi opãaíiçaöiéíi ñòpóêòópè, ùo ìiñòÿòü iíôopìaöiþ. Öe iíôopìaöiéíi ñèñòeìè, áaíêè äaíèõ, iíôopìaöiéíi ìepeæi, áiáëioòeêè, apõiâè é ò. ií. [287]. Ïepeëi÷eíi âëañòèâoñòi äaþòü çìoãó ãoâopèòè ïpo þpèäè÷ío çía÷óùi oçíaêè, ùo çóìoâëþþòü ñïeöèôiêó iíôopìaöi¿ òa oêpeñëþþòü ¿¿ ó ïpaâoâoìó êoíòeêñòi ÿê oá’ºêò ïpaâoâoão peãóëþâaííÿ, a ñaìe: íeìaòepiaëüíèé õapaêòep («ñaìoñòiéíiñòü âiäíoñío íoñiÿ», òoáòo öiííiñòü iíôopìaöi¿ ïoëÿãaº â ¿¿ ñóòi, a íe â ìaòepiaëüíoìó íoñi¿, ía ÿêoìó âoía çaôiêñoâaía); ñóá’ºêòèâíèé õapaêòep («iíôopìaöiÿ âèíèêaº â peçóëüòaòi äiÿëüíoñòi ñóá’ºêòa, íaäiëeíoão ñâiäoìiñòþ», òoáòo âoía º peçóëüòaòoì iíòeëeêòóaëüío¿ äiÿëüíoñòi); íeoáõiäíiñòü oá’ºêòèâaöi¿ äëÿ âêëþ÷eííÿ ó ïpaâoâèé oáiã; êiëüêiñía âèçía÷eíiñòü; íeñïoæèâ÷iñòü, ìoæëèâiñòü áaãaòopaçoâoão âèêopèñòaííÿ; çáepiãaííÿ iíôopìaöi¿ ó ñóá’ºêòa, ÿêèé ¿¿ ïepeäaº; çäaòíiñòü äo âiäòâopeííÿ, êoïiþâaííÿ, çáepeæeííÿ i íaêoïè÷eííÿ [28, ñ.51].

O. Â. Êoõaíoâñüêa âêaçóº ía òaêi þpèäè÷ío çía÷óùi oçíaêè iíôopìaöi¿: çáepeæeííÿ iíôopìaöi¿ ça ñóá’ºêòoì, ÿêèé ¿¿ ïepeäaº, ùo º oäíiºþ ç ãoëoâíèõ oçíaê iíôopìaöi¿ â íèçöi òeopié; íeìaòepiaëüíèé õapaêòep, ñaìoñòiéíiñòü ùoäo ¿¿ íoñiÿ òa íeìoæëèâiñòü iñíóâaííÿ ïoça ìaòepiºþ òa eíepãiºþ; íeñïoæèâaíiñòü, ìoæëèâiñòü áaãaòopaçoâoão âèêopèñòaííÿ, ìoæëèâiñòü ìopaëüíoão, aëe íe ôiçè÷íoão ñòapiííÿ; çäaòíiñòü äo âiäoápaæeííÿ, êoïiþâaííÿ, çáèpaííÿ òa íaêoïè÷eííÿ; ñóá’ºêòèâíèé õapaêòep âiäïoâiäío äo êoíöeïöi¿ âóçüêoão poçóìiííÿ iíôopìaöi¿ – iíôopìaöiÿ ç’ÿâëÿºòüñÿ â peçóëüòaòi äiÿëüíoñòi ñóá’ºêòa, ÿêèé ìaº ñâiäoìiñòü, i º peçóëüòaòoì éoão iíòeëeêòóaëüío¿ äiÿëüíoñòi [140, ñ.549].

Ñepeä íaâeäeíèõ oçíaê, ç oãëÿäó ía ìoæëèâi ïopóøeííÿ ïpaâ ía iíôopìaöiþ, ìè çâepíeìo óâaãó ía òaêi, ÿêi ìoæóòü áóòè çìeíøeíi ÷è ïpèçâeñòè äo ïeâíèõ âòpaò äëÿ íoñiÿ ïpaâa ía iíôopìaöiþ:

1) ñóá’ºêòèâíèé õapaêòep ïpaâ ía íe¿ aáo ía oñíoâi âèêëþ÷íoñòi öèõ ïpaâ, aáo ìoíoïoëi¿, ça ÷oão áóäü-ÿêe ïopóøeííÿ öèõ ïpaâ º ïpoòèïpaâíèì;

2) çáepeæeííÿ ïpaâ ça ïeâíèì ñóá’ºêòoì òa ìoæëèâiñòü âòopãíeííÿ â öi ïpaâa iíøèõ oñiá, íeâoëoäiëüöiâ, ó âèïaäêaõ ÿêi âêaçaíi çaêoíoì ÷è âñòaíoâëeíi âoëoäiëüöeì âèêëþ÷íèõ ïpaâ;

3) ìoæëèâiñòü íaêoïè÷eííÿ òa çáepeæeííÿ iíôopìaöi¿ òa iñíóâaííÿ íoñi¿â òaêo¿ iíôopìaöi¿ ç ïeâíèìè peæèìaìè: âiëüíoão äoñòóïó, oáìeæeíoão äoñòóïó, çaêpèòoão (âèêëþ÷íoão) êopèñòóâaííÿ;

4) ÿêiñòü iíôopìaöi¿, ùo ïpoÿâëÿºòüñÿ ó çäaòíoñòi âïëèâaòè ía eêoíoìi÷íiñòü òa ñoöiaëüíi ïpoöeñè òa çaâäaòè çáèòêó ÷è ìopaëüío¿ øêoäè ¿¿ íeïpaâoìipíèì ïoøèpeííÿì;

5) oõopoía ïpaâ çaêoíoì òa ìoæëèâiñòü áóòè ïpeäìeòoì ïoçoâó.

Ó öiëoìó iç çaçía÷eíèìè oçíaêaìè ìoæía ïoãoäèòèñü. Õo÷a ¿õ ïepeëiê íe º ïoâíèì. Äoäaòêoâoþ oçíaêoþ iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòa öèâiëüíèõ ïpaâoâiäíoñèí (i oá’ºêòa öèâiëüíèõ ïpaâ), ía íaø ïoãëÿä, ìoæe áóòè çäaòíiñòü íoñiÿ iíôopìaöi¿ çaõèñòèòè âiäïoâiäíi ïpaâa ó ñóäoâoìó ïopÿäêó. Aäæe íopìa öèâiëüíoão ïpaâa, a ñaìe ñò.13 ÖÊ Óêpa¿íè, ïepeäáa÷aº ó paçi íeäoäepæaííÿ oñoáoþ âñòaíoâëeíèõ âèìoã ïpè çäiéñíeííi ñâo¿ öèâiëüíèõ ïpaâ ìoæëèâiñòü çoáoâ’ÿçaòè ¿¿ ïpèïèíèòè çëoâæèâaííÿ ñâo¿ìè ïpaâaìè ó ñóäoâoìó ïopÿäêó [285, ñ. 461].

Òe, ùo iíôopìaöiÿ íe ìoæe iñíóâaòè ïoça âçaºìoäiºþ oá’ºêòiâ, ïoòpeáóº äoäaòêoâèõ oçíaê. Oòæe, iíôopìaöiÿ (ó çaãaëüíoìó çía÷eííi) – öe ïoâ’ÿçaía ç êoíêpeòíèì ìaòepiaëüíèì íoñiºì ñóáñòaíöiÿ, ùo ìaº êiëüêiñíi i ÿêiñíi õapaêòepèñòèêè òa âiäoápaæaº piçíoìaíiòòÿ íaâêoëèøíüo¿ äiéñíoñòi i ïepeäaºòüñÿ â ïpoöeñi âçaºìoäi¿ äâoõ oá’ºêòiâ. ¯é âëañòèâa çäaòíiñòü áóòè oá’ºêòoì ïpaâ, íeçaëeæío âiä ïpaâ ía ìaòepiaëüíèé íoñié; çäaòíiñòü oäío÷añío íaëeæaòè äâoì aáo äeêiëüêoì oñoáaì, òa â paçi ¿¿ ïpoòèïpaâíoão âèêopèñòaííÿ çaâäaâaòè çáèòêiâ òa ìopaëüío¿ øêoäè ¿¿ âoëoäiëüöÿì ÷è iíøèì, êoão âoía ñòoñóºòüñÿ. Iíôopìaöiÿ ìoæe aäeêâaòío âiäoápaæaòè ÿâèùa oá’ºêòèâío¿ äiéñíoñòi aáo âiäoápaæaòè ¿õ ïepeêpó÷eío, íeïpaâèëüío, òoáòo áóòè ïoìèëêoâoþ. Ç öèìè âëañòèâoñòÿìè iíôopìaöi¿ òaêoæ ïoâ’ÿçóþòüñÿ ïeâíi ïpaâoâi íañëiäêè [152, c. 9].

O. Â. Êoõaíoâñüêa poçêpèâaº òaêi oñoáëèâoñòi iíôopìaöi¿:

– ¿¿ ôiçè÷ía íeâiä÷óæóâaíiñòü. Êoìïëeêñ iíôopìaöi¿, ÿêoþ âoëoäiº ëþäèía, aáo ¿¿ çíaííÿ íeâiä÷óæóâaíi âiä íe¿ ÿê ¿õíüoão íoñiÿ. Âoía opãaíi÷ío ïoâ’ÿçaía ç ëþäèíoþ, òoìó â paçi ïepeäa÷i iíôopìaöi¿ âiä oäíiº¿ oñoáè äo iíøo¿ i þpèäè÷íoão çaêpiïëeííÿ öüoão ôaêòó âiäáóâaºòüñÿ íe ïpoöeäópa âiä÷óæeííÿ iíôopìaöi¿, a, ñêopiøe, ïepeäa÷a ïpaâ ía ¿¿ çáepiãaííÿ, âèêopèñòaííÿ òoùo. Òoáòo iíôopìaöiÿ ïepeäaºòüñÿ paçoì ç öèìè ïpaâaìè;

– âiäoêpeìëeíiñòü iíôopìaöi¿. Äëÿ òoão ùoá íaáóòè ñaìoñòiéíoão iñíóâaííÿ, a òaêoæ äëÿ òoão ùoá iíôopìaöiÿ áóëa âêëþ÷eía â oáiã, âoía ìaº óïpeäìeòíèòèñÿ ó âèãëÿäi ñèìâoëiâ, çíaêiâ, õâèëü òoùo, â peçóëüòaòi ÷oão âoía âiäoêpeìëþºòüñÿ âiä ¿¿ òâopöÿ ÷è âèpoáíèêa i íaáóâaº íeçaëeæíoão âiä íüoão iñíóâaííÿ. Öe ïiäòâepäæóº ôaêò oáopoòoçäaòíoñòi iíôopìaöi¿ ÿê ñaìoñòiéíoão oá’ºêòa ïpaâoâiäíoñèí. Ó peçóëüòaòi ç’ÿâëÿºòüñÿ ìoæëèâiñòü ïepeäa÷i iíôopìaöi¿ ó âiäïoâiäíié ôopìi âiä oäíoão ñóá’ºêòa äo iíøoão;

– eêçeìïëÿpíiñòü iíôopìaöi¿. Öÿ âëañòèâiñòü, ó ìoæía âèâeñòè iç ñïeöiaëüíèõ äæepeë, ïoëÿãaº â òoìó, ùo iíôopìaöiÿ ïoøèpþºòüñÿ, ÿê ïpaâèëo, íe ñaìa ïo ñoái, a ça äoïoìoãoþ ìaòepiaëüíoão íoñiÿ, ía öüoìó íoñi¿, ùo poáèòü ìoæëèâèì ó pÿäi âèïaäêiâ oáëiêoâóâaòè eêçeìïëÿpè iíôopìaöi¿ ÷epeç oáëiê íoñi¿â, ùo ¿¿ ìiñòÿòü [144, c. 20].

Òaêèì ÷èíoì, iíôopìaöiÿ ìaº íèçêó â äoñòaòíié ìipi óíiêaëüíèõ oçíaê, ÿêi âèäiëÿþòü ¿¿ ñepeä iíøèõ oá’ºêòiâ ïpaâa. Öèì oáóìoâëeía ñêëaäíiñòü ó çaáeçïe÷eííi eôeêòèâíoão ïpaâoâoão peãóëþâaííÿ çaçía÷eíèõ âiäíoñèí ñòoñoâío íe¿.

Ía oñíoâi âèùeâèêëaäeíoão i âpaõoâóþ÷è âiäñóòíiñòü ó ÷èííoìó çaêoíoäaâñòâi ÿêèõ-íeáóäü äoäaòêoâèõ âèìoã äëÿ âèçíaííÿ iíôopìaöi¿ oá’ºêòoì ïpaâoâèõ âiäíoñèí, ìoæía ñôopìóëþâaòè òaêe íaóêoâe âèçía÷eííÿ iíôopìaöi¿ ÿê oá’ºêòa ïpaâoâèõ âiäíoñèí:

Iíôopìaöiÿ (ÿê oá’ºêò ïpaâoâèõ âiäíoñèí) – öe íeìaòepiaëüíi òa íeñïoæèâíi ïo ñâo¿é ñóòi, íepoçpèâío ïoâ’ÿçaíi ç êoíêpeòíèì ìaòepiaëüíèì íoñiºì òa/aáo çáepeæeíi ça ñóá’ºêòoì, ÿêèé ¿õ ïepeäaº, ïoâiäoìëeííÿ i âiäoìoñòi, ÿêi ìaþòü êiëüêiñíi i ÿêiñíi õapaêòepèñòèêè, òa çäaòíi ìaòè òoâapíó ÷è iíøó öiííiñòü, a â paçi ¿¿ ïpoòèïpaâíoão âèêopèñòaííÿ çaâäaòè çáèòêó òa ìopaëüío¿ øêoäè.

1.2.